Fundacja Beiteinu Chaj

Dzierżoniów / Reichenbach

Bogata historia Dzierżoniowa na Dolnym Śląsku dowodzi częstych zmian politycznych. W mieście i jego okolicy można znaleźć dowody panowania księcia Świdnickiego Piasta, króla Czech, imperatora Habsburskiego, króla Prus i Imperium Niemieckiego. Korzenie miasta sięgają XIII wieku . Pierwsza zapisana wzmianka o Dzierżoniowie utrwalona została w dokumencie zapisanym 13 lutego 1268 r. Pod koniec XIII wieku Dzierżoniów stał się centrum okolicznego rejonu i przyjął charakter miasta obronnego. W 1428 r. miasto zostało zaatakowane przez Husytów i całkowicie zniszczone. Plagi i epidemie wielokrotnie zabierały wiele ofiar.

W XV wieku Śląsk dostał się pod panowanie korony czeskiej, a wiek później stał się częścią monarchii Habsburgów. W 1763 r. pod koniec Trzeciej Wojny Śląskiej Dzierżoniów i większa część Śląska stały się częścią Królestwa Pruskiego.

W XVI wieku biznes i kupiectwo produktów tekstylnych oraz inne dobra przyniosły Złoty Wiek Dzierżoniowa . Wojny Śląskie w latach 1740-1763 wkrótce zakłóciły spokojną epokę. W czasie trwania wojen napoleońskich w Dzierżoniowie odbyło się kilka międzynarodowych kongresów, które miały duże znaczenie w rozstrzygnięciu przyszłej mapy Europy. Był to okres w którym Dzierżoniów osiągnął szczyt Znaczenia politycznego. Między 1816 i 1820 r. stał się nawet stolicą jednej z czterech dzielnic Prowincji Śląskiej.

W XIX w. miasto i otaczające wioski stało się centrum przemysłu tkackiego. Setki starych, wiejskich przemysłowych chatek zostało zastąpione przez ułatwiający pracę przemysł fabryczny. Ekonomiczne i socjalne zmiany przyniosły niewymowne ubóstwo, polityczny niepokój przewrót polityczny, który osiągnął punkt kulminacyjny w czasie powstania śląskich tkaczy w 1842 r. Poprzez różnorodne projekty król Prus próbował załagodzić cierpienia ludności i wzburzonych pracowników fabryki. Dzięki tym krokom Dzierżoniów uzyskał połączenie kolejowe ze Świdnicą, a stamtąd z większym systemem kolejowym w Prusach.

W czasie I i II Wojny Światowej Dzierżoniów pozostał nietknięty przez zniszczenia. W roku 1945 miasto znalazło się w rejonie, który stosownie do ustaleń Konferencji w Poczdamie miał należeć do Polski. Wkrótce po zakończeniu II wojny światowej wielu ocalałych żydów uwolnionych z obozów koncentracyjnych osiadło w mieście, które otrzymało wówczas żydowską nazwę Rychbach, która jednakże wkrótce została zmieniona na Dzierżoniów na cześć pszczelarza Jana Dzierżonia. Gospodarczo przemysł tekstylny i elektromechaniczny rozwinął się na dużą skalę. W latach 80tych i na początku lat 90tych Polska stała się krajem demokratycznym i uzyskała pełną niezależność. Nowe prawo dopuszczało samodzielną władzę dla zgromadzeń, zatem Dzierżoniów uzyskał prawną i materialną autonomię.

© John Koch 2009

Tłumaczenie z języka angielskiego – Agnieszka Żołędziewska